Znalazłeś takie grzyby i myślisz, że to trufle? Uważaj na pomyłkę, bo jest niebezpieczna! Sprawdź, jak rozpoznać prawdziwe trufle

Trufle to grzyby, które są nazywane czarnym złotem lub czarnymi diamentami i rzeczywiście są wyjątkowo kosztowne. Mają kilka gatunków, z których najcenniejsze są trufle czarnozarodnikowe (perigordzkie), niemal równie cenione są trufle białe (piemonckie), natomiast za nieco mniej wartościowe są uznawane tzw. trufle letnie, jednak to i tak bardzo drogie grzyby. W Polsce najczęściej można je kupić w słoiczkach (zakonserwowane), a 25 g grzyba kosztuje od 60 do ok. 100 zł.
Ceny trufli wahają w zależności od roku i wysypu tych grzybów, jednak i tak zawsze są bardzo wysokie. W 2022 r. w Europie kosztowały od ponad 1100 euro do 4500 euro za 1 kilogram. Cena jest także uzależniona od wielkości okazów. Nic dziwnego, że wielu grzybiarzy marzy o znalezieniu „czarnego złota”.

Trufle to grzyby, które mają bardzo specyficzne i określone wymagania. Rosną tylko na określonych glebach (wapiennych), najczęściej pod dębami, mają też spore wymagania co do temperatury, wilgotności i innych czynników. Ponadto ich owocniki rozwijają się pod ziemią, co sprawia, że są trudne do znalezienia. Kiedyś w ich poszukiwaniach pomocne były świnie, obecnie do znajdowania trufli tresuje się psy. Zarówno świnie, jak i psy odnajdują te grzyby po ich charakterystycznym zapachu.

Polecamy: Przyprawa cenna jak złoto urośnie w ogrodzie. Sprawdź, jak uprawiać szafran

W Polsce rośnie kilka gatunków trufli, a z tych cennych – trufla letnia (Tuber aestivum), jednak to rzadkość (zaczęła pojawiać się w południowej Polsce, po tym jak przez pewien czas była uważana za wymarłą).

Trufle rozpalają wyobraźnię grzybiarzy, jednak niestety znacznie łatwiej od niej znaleźć inne gatunki grzybów. Początkującym zbieraczom serce mogą zabić szybciej na widok tęgoskórów, purchawek, kurzawek czy piestrówek. Nieco podobne mogą wydać się też młode czasznice, jednak te grzyby osiągają gigantyczne rozmiary.

Polecamy: Te leśne grzyby urosną w ogrodzie! Sprawdź, jak „posiać” borowiki, koźlarze, kurki i maślaki. Ile kosztuje grzybnia i kiedy ją sadzić?

Trufle mają w przybliżeniu kulisty, ale najczęściej nieregularny kształt. Ich skórka może być jasna lub ciemna, w zależności od gatunku. U trufli letniej pokryta jest wyraźnymi, choć niewielkimi guzkami. Podobne do nich gatunki to:

• purchawki – mają gruszkowaty lub maczugowaty kształt. Młode owocniki są białe, z wiekiem ciemnieją, a w zależności od gatunku skórka może być pokryta drobnymi brodawkami,
• tęgoskóry – mają kulisty, bulwiasty lub gruszkowaty kształt i grubą skórkę, która również może być pokryta brodawkami,
• kurzawki – kuliste, niekiedy spłaszczone, o jasnej powierzchni,
• piestrówki – kuliste, o kremowej lub beżowej powierzchni.

Wszystkie te grzyby, poza pięstrówkami, które są częściowo podziemne, rosną na powierzchni ziemi. Dojrzewając, pękają i uwalniają zarodniki. Ze względu na tę cechę często wszystkie potocznie nazywa się purchawkami.

Tutaj sytuacja nieco komplikuje się:

• jadalne są purchawki oraz kurzawki, ale tylko młode okazy, których wnętrze jest białe,
• piestrówki to grzyby niejadalne (śmierdzą),
• tęgoskóry są lekko trujące.

Czytaj także: Zbierasz borowiki? Uważaj – niektóre mogą być niejadalne lub trujące. Zobacz, na co uważać

Najbardziej ryzykowne jest pomylenie trufli i tęgoskóra. Jeden z gatunków tego ostatniego – tęgoskór cytrynowy (tęgoskór zwyczajny), był nazywany nawet fałszywą truflą. Jak podaje Kotowski, grzyby te zbierano m.in. na Mazowszu i używano jako przyprawy. Zdarzało się też, że:

rzekome trufle był sprzedawany również w przeszłości nieznającym się na grzybach mieszkańcom miast.

Ten proceder był rozpowszechniony pod koniec XIX wieku, a piętnowano go również w późniejszym okresie, np. w prasie z lat 30. XX wieku. Jak pisze Kotowski:

Problem rozrósł się do tego stopnia, że w popularnych czasopismach umieszczano porady, w jaki sposób można odróżnić ten gatunek od prawdziwej trufli.

Ten grzyb jest obecnie uznawany za trujący – powodujący zatrucia pokarmowe.

Poza tym, że tęgoskór jest pospolity i rośnie na powierzchni ziemi, od trufli można odróżnić go po kształcie – regularnym u tęgoskórów (często jest opisywany jako przypominający ziemniaka) i nieregularnym, pofałdowanym u trufli. Ważną cechą jest też to, co zobaczymy po przekrojeniu grzyba – u trufli widoczny jest biały marmurkowy wzór, przerastający wnętrze grzyba. Natomiast wnętrze tęgoskóra jest pozbawione tej marmurkowej struktury (początkowo jest białe, następnie żółnie i ciemnieje).

Wybrane źródła
Kotowski, M.A., Etnomykologiczna charakterystyka użytkowania grzybów na Mazowszu, praca doktorska, Rzeszów 2019
Orłowski, J., Praktyczny atlas grzybów, Warszawa 2019