Wrocławskie pomniki przyrody

Obecnie, na podstawie ustawy z 2004 roku, za pomniki przyrody uznaje się "pojedyncze twory przyrody ożywionej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie".

W Polsce miano pomnika przyrody nadano już ponad 34 tysiącom okazów. Na Dolnym Śląsku jest ich już 2556. Najwięcej znajdziemy ich w subregionie Przedgórza Sudeckiego oraz w Borach Dolnośląskich.

Najbardziej znany jest z kolei Cis Henrykowski w Henrykowie Lubańskim. Jest to najstarsze drzewo w Polsce, a jego wiek ocenia się na około 1200 lat.

Wrocław także ma się czym pochwalić: znajduje się tu 108 okazów. Pierwszym był dąb szypułkowy "Dziadek", który pomnikiem przyrody został w 1953 roku. Znajduje się przy Ośrodku Szkoleniowym Państwowej Inspekcji Pracy i mierzy 629 cm w obwodzie. Najliczniejszą grupę objętą ochroną w stolicy Dolnego Śląska tworzą dęby szypułkowe (92 szt.), platany klonolistne (23 szt.), cisy pospolite (10 szt.), sofory japońskie (8 szt.) i wiązy szypułkowe (8 szt.). Największymi ich skupiskami są z kolei ogród botaniczny (12 szt.) i park Szczytnicki (7 szt.).
[zdjecie=1 oblej=1]
Joanna Pietrzak z Katedry Ochrony Lasu i Ekologii Wydziału Leśnego Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie podkreśla, że drzewa pomnikowe, obok wartości przyrodniczych, mają także znaczenie kulturowe. Często są jednocześnie tworami przyrody oraz kultury i są związane z wydarzeniami historycznymi, kulturowymi, legendami lub podaniami ludowymi. Podkreśla też, że zachowanie dla następnych pokoleń starych drzew, głazów narzutowych i innych tego typu obiektów pozwala utrwalić przyrodę związaną z polskim krajobrazem.

W tym celu ustawa wprowadza pewne zakazy, m.in. zabrania: niszczenia, uszkadzania i przekształcania obiektu lub obszaru; likwidowania naturalnych zbiorników wodnych; wylewania gnojowicy, zmiany sposobu użytkowania ziemi; wydobywania do celów gospodarczych skał oraz umieszczania tablic reklamowych.

Czasem podejmuje się także działania mające na celu czynną ochronę pomników przyrody. Chodzi o zachowanie pierwotnych cech, gdyż np. drzewa wraz z upływem czasu tracą odporność na oddziaływanie czynników atmosferycznych, biologicznych czy spowodowanych działalnością człowieka.

Co ciekawe, każdy może zgłosić swego kandydata do miana pomnika przyrody do rady gminy. Podstawą nadania takiego określenia są specjalne wytyczne, np. kryterium objęcia drzewa taką ochroną jest jego obwód mierzony na wysokości 130 cm od powierzchni ziemi, a w przypadku głazu narzutowego obwód w najszerszym miejscu obiektu.