Wielkopolska dla turysty i miłośnika historii

Przede wszystkim nasz region jest ciekawym terenem do badań miłośników historii – wszakże na tych ziemiach kształtowało się na przełomie X i XI wieku państwo polskie, z najważniejszymi ośrodkami w Gnieźnie i Poznaniu. Tu też leży Kalisz, najstarsze miasto w Polsce, którego założenie datuje się na II w. n.e., kiedy to uczony grecki Klaudiusz Ptolemeusz wymienia je w swym dziele „Zarys geografii” pod nazwą „Kalisia” wśród ośmiu tysięcy innych miejscowości ówczesnego świata.

W zasadzie każde miasto, każda gmina może pokazać zabytki zbudowane przez ludzi żyjących kilka, czy kilkanaście pokoleń wstecz. A jest co zwiedzać, bo województwo pod względem administracyjnym dzieli się na 35 powiatów i 226 gmin. Spośród 109 miast największy jest Poznań, liczący 570 tys. mieszkańców.

Do grupy większych miast zaliczają się: Kalisz, Konin, Piła, Ostrów Wlkp., Gniezno i Leszno, które stanowią w swoich rejonach ważne ośrodki życia społeczno -gospodarczego. Samo województwo pod względem powierzchni – liczącej 29.825 km kw. zajmuje drugie miejsce w kraju, a trzecie pod względem liczby mieszkańców. Jego obszar porównywalny ze średniej wielkości krajami Europy, takimi jak Belgia, czy z regionami europejskimi w rodzaju Brandenburgii w Niemczech.

Spójrzmy, co możemy znaleźć ciekawego w Wielkopolsce

W Poznaniu, jednym z najstarszych i największych miast w kraju, będąc na Ostrowie Tumskim warto zajrzeć do bazyliki archikatedralnej z reliktami pierwszej katedry na ziemiach polskich z X w. Ciekawy jest zespół Starego Miasta obchodzącego w 2003 r. 750-lecie lokacji, z pięknym renesansowym ratuszem i barokowym kościołem farnym.

W centrum interesująca zabudowa z XIX i początku XX w., m.in. z okazałymi budowlami eklektycznymi w sąsiedztwie pl. Adama Mickiewicza. Na Wzgórzu św. Wojciecha znajdują się nekropolie zasłużonych Wielkopolan. Dwadzieścia placówek muzealnych z Muzeum Narodowym na czele obrazuje dzieje sztuki, techniki, przyrody i życie wybitnych Polaków. Największa w Polsce palmiarnia, duży ogród zoologiczny, Jezioro Maltańskie z licznymi obiektami sportowymi stanowią atrakcje innego rodzaju.

Ciekawe jest też sąsiedztwo miasta - na południe położone są dwie miejscowości znane z rezydencji i pięknych parków: Kórnik z zamkiem-muzeum, ongiś własność Działyńskich, i parkiem-arboretum, posiadającym ok. 3000 gatunków i odmian drzew oraz krzewów, a także Rogalin, do 1939 r. majętność Raczyńskich, z pałacem-muzeum, kościołem – kopią kaplicy rzymskiej z I w. p.n.e. z Nîmes we Francji, galerią obrazów i parkiem ozdobionym wiekowymi dębami.

Nieopodal, na zachód od rzeki Warty, rozciągają się lasy Wielkopolskiego Parku Narodowego, na którego skraju nie zaszkodzi zajrzeć do dwóch muzeów: w Puszczykówku – biograficznego, pisarza i podróżnika Arkadego Fiedlera, w Szreniawie – Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego.

Na północny wschód od Poznania rozciąga się Puszcza Zielonka, popularny teren wycieczkowy mieszkańców miasta.

W Szamotułach położone są dwa bardzo ciekawe obiekty, gotycka kolegiata z XV w. oraz Muzeum-Zamek Górków, m.in. z bogatą kolekcją ikon. Kilka jezior znajdujących się w otoczeniu Poznania stwarza latem dogodne warunki do plażowania i kąpieli.

Innym ważnym punktem w notatniku turysty jest Gniezno i Szlak Piastowski. To obowiązkowa pozycja w programach szkolnych – każdy uczeń uczy się (a kiedyś nawet jeździł na specjalne wycieczki) o miejscowościach położonych na trasie Poznań-Gniezno-Kruszwica, czyli o Szlaku Piastowskim. W tych miastach zgromadzone są zabytki z okresu XIII w., wzniesione w formach romańskich.

Na czoło wysuwa się Gniezno, często określane mianem pierwszej stolicy Polski, z piękną gotycką katedrą, gromadzące wiele pamiątek historycznych i dzieł sztuki, z ciekawymi muzeami: Początków Państwa Polskiego i Archidiecezjalnym, oraz innymi zabytkami, m.in. gotyckim kościołem św. Jana z polichromią z XIV w.

Nad Jez. Lednica położony jest duży skansen – Wielkopolski Park Etnograficzny, a z tafli wód wynurza się Ostrów Lednicki, najbardziej znana wyspa śródlądowa w kraju. Po drugiej stronie jeziora w okolicach Imiołek znajdują się Pola Lednickie - miejsce corocznych spotkań młodzieży przy symbolicznej bramie - rybie.

W Pobiedziskach – w innym skansenie – obejrzeć można miniatury znanych budowli Wielkopolski. Cenne relikty budowli romańskich położone są w Gieczu. Dalej na wschód od Gniezna, w Trzemesznie, Mogilnie, Strzelnie i Kruszwicy, znajdują się świątynie o rodowodzie romańskim, a w Kruszwicy owiana legendami Mysia Wieża, pozostałość zamku z XIV w.

Na brak atrakcji nie narzeka też wschodnia Wielkopolska, czyli okolice Konina, Koła i Turku. Tam ulokowane są wielkie inwestycje z lat sześćdziesiątych XX w.: kopalnie węgla brunatnego, elektrownie, huty aluminium, a także znana w całym kraju bazylika NMP w Starym Licheniu z końca XX w.

Wśród zabytków wyróżniają się: pocysterski zespół klasztorny w Lądzie, pustelnia kamedułów w Bieniszewie, słup drogowy z XII w. w Koninie i ruiny zamków w Wyszynie, Kole, Uniejowie, Borysławicach Zamkowych. W Gosławicach, dziś przedmieściu Konina, w gotyckim zamku istnieje Muzeum Okręgowe z bogatymi zbiorami m.in. etnograficznymi. Muzeum Technik Ceramicznych ma siedzibę w Kole. Przy granicy województwa rozciąga się duży zbiornik wodny – Jeziorsko (powierzchnia 4230 ha, dwa razy większy od jez. Gopło), powstały po spiętrzeniu wód Warty.

Na uwagę zasługuje także rejon Miłosławia i Żerkowa. Piękne lasy o charakterze puszczańskim (rez. Czeszewski Las) rosną nad Wartą w okolicach Czeszewa, pod Żerkowem przebiega pasmo wzgórz, z których rozciągają się rozległe widoki na dolinę Warty.

W Winnej Górze do kościoła przylega kaplica-mauzoleum Jana Henryka Dąbrowskiego, a w pałacu znajduje się izba muzealna. W Śmiełowie, w pałacu upamiętnionym pobytem Adama Mickiewicza, mieści się muzeum – oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu. Miasto Miłosław, wsławione bitwą w czasie Wiosny Ludów, posiada pałac, park z pomnikiem Juliusza Słowackiego oraz ciekawy gotycki kościół. Interesujący barokowy kościół stoi również w Żerkowie.

Wspomniany Kalisz, czyli miasto o najstarszej w Polsce metryce pisanej, wymienione w opisie Europy autorstwa geografa greckiego Klaudiusza Ptolemeusza z II w. n.e. może pochwalić się licznymi zabytkami - od wczesnego średniowiecza po wiek XX. Są to m.in. wykopaliska w rezerwacie archeologicznym na Zawodziu, gotycka katedra, barokowa bazylika św. Józefa i kilka innych zabytkowych kościołów. Bogate zbiory gromadzi Muzeum Okręgowe. Osobliwością w skali Wielkopolski są zabytkowe cmentarze różnych wyznań. Nad Prosną położony jest najstarszy w Polsce park miejski.

Niedaleko od Kalisza – 15 km na północny zachód – leży wieś Gołuchów, w której znajdują się niezwykle ciekawe obiekty krajoznawcze: renesansowy zamek z bogato wyposażonymi wnętrzami (m.in. z kolekcją waz gołuchowskich – starożytnych naczyń greckich), rozległy park (powierzchnia 162 ha) z bogatym drzewostanem, muzeum leśnictwa, zagroda żubrów i nieopodal wsi wielki głaz eratyczny św. Jadwigi – największy w Wielkopolsce.

W Opatówku, miejscowości leżącej 10 km na wschód od Kalisza, w dawnej fabryce mieści się Muzeum Historii Przemysłu, a w Russowie, przy szosie do Konina – Muzeum Marii Dąbrowskiej.

Natomiast południowo-zachodnia Wielkopolska to region znany z cennych zabytków sztuki, głównie z XVII i XVIII w, takich jak m.in.: ratusz i kościół kolegiacki św. Mikołaja w Lesznie, zamek i zabudowa miasta w Rydzynie, pałace w Pawłowicach, Gębicach i Pępowie.

W Gostyniu znajduje się jeden z najpiękniejszych kościołów w Polsce – bazylika NMP na Świętej Górze, kopia sławnego weneckiego kościoła Santa Maria della Salute. W nieodległym Lubiniu wznoszą się dwa kościoły o romańskim rodowodzie; jeden z nich to klasztorna świątynia Benedyktynów. Architekturę gotycką w bardzo dobrym wydaniu prezentują kościoły farne w Gostyniu, Kościanie i Wschowie. W Rawiczu w dużym stopniu zachowała się stylowa zabudowa miasta z XVIII w. Nad jeziorami w okolicach Osiecznej i Boszkowa położone są kąpieliska i ośrodki wczasowe.

Plejadę niepowtarzalnych atrakcji turystycznych uzupełniają m.in. jedyna czynna w Europie parowozownia z kolekcją dwudziestu parowozów w Wolsztynie (udostępniona do zwiedzania, a na liniach kolejowych do Leszna i Poznania niektóre pociągi ciągną parowozy), Wielkopolskie Muzeum Pożarnictwa w Rakoniewicach, Międzyrzecz, położony w województwie lubuskim ze słynnymi fortyfikacjami Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego, czy jeziora Pojezierza Międzychodzko-Sierakowskiego.

Przy opracowaniu pomocne były informacje ze strony regionwielkopolska.pl